थाइराइड भनेको घाँटीको अघिल्लो भागमा रुद्रघण्टीको तल रहेको एउटा ग्रन्थी हो । यो ग्रन्थीले थाइरोक्सिन (टी–३) र ट्राइआयोडो थाइरोनीन (टी–४) हर्मोन उत्पादन गर्छ । थाइराइडको खास काम भनेको शरीरको गति नियन्त्रण (मेटाबोलिजम) गर्ने हो । थाइराइड ग्रन्थीको काममा गडबडी भएमा यसले अनावश्यक हर्मोन बढी र आवश्यक हर्मोन कम मात्रामा उत्पादन गर्छ । हर्मोन बढी उत्पादन हुनुलाई हाइपर थाइरोइडिजम् भनिन्छ भने कम हर्मोन उत्पादन गर्ने कामलाई हाइपो थाइरोडिज्म् भनिन्छ ।
मधुमेह भएका बिरामीले वर्षको एकपटक थाइराइडको परीक्षण गर्नुपर्छ । कहिले काहिं हाइपर थाइराइडिज्म्मा मधुमेह रोग पनि देखिन सक्छ । यसमा थाइराइड निको हुनासाथ मधुमेह पनि आफै निको भएर जान्छ ।
यस्ता छन् लक्षणः
– धेरै मोटाउने वा दुब्लाउने भएमा
– धेरै जाडो वा गर्मि महशुस भएमा
– मन आत्तिने
– घाटी सुन्निएमा
– कपाल धेरै झरेमा
– कब्जियत हुने वा धेरै दिशा लाग्ने भएमा
– भोक बढी लाग्ने तर दुब्लाउने
– महिनावारी गडबड भएमा
– काम गर्न गाह्रो वा अल्छी लाग्ने भएमा
– मुटुको धड्कन छिटो छिटो भएमा
– छाला सुख्खा हुने र नङ भाचिने भएमा
– आँखा हेर्न असजिलो भएमा
– शरीरको तापक्रम बढ्ने
– मानसिक तनाव बढी हुने ।