एक वर्ष अघि घर बनाउन इजाजत पत्र लिन आउने नगरबासीले नक्साको फाईलमा सहि गराउन कोठा–कोठा धाउनुपर्ने बाध्यता थियो । प्रत्येक फाँटमा भीडभाड, लाइन बस्नुपर्ने, फाईल हराउने, फाल तल माथि हुँदा लाईन बसेका व्यक्तिहरूबीच झगडा नै पर्ने बाध्यताको अन्त्य भएको छ ।
पछिल्लो नौ महिनायता नगरबासीले अनलाईनबाटै घरनक्साको काम हुँदा नागरिकलाई इजाजत पत्र लिन सजिलो भएको छ ।
अनलाईन सिस्टमबाट काम सुरु भएपछि सेवा प्रवाहमा सुधार आएको इञ्जिनियर कैलाश तिम्सिनाले बताए । अनलाईन प्रणाली राम्रोसँग सञ्चालन भइरहेको र यसले नगरबासीलाई धेरै सजिलो भएको उनको भनाइ छ ।
‘अहिले कुनैपनि नगरबासीले फाईल बोकेर उपमहानगरपालिका धाउनुपर्दैन । हिजो हामी सबैले जुन अप्ठ्यारो भोग्नुपरेको थियो, त्यो अहिले भोग्नुपर्दैन’ इञ्जिनियनर तिम्सिनाले भने ।
कुनै कानुनी उल्झन, छिमेकी साँधसधियारको असहयोग वा चार किल्ला ‘क्लियर’ भएको अवस्थामा सिस्टममा अपलोड भएको फाईलको काम २० दिनभित्रमा सम्पन्न हुने तिम्सिनाले जानकारी दिए ।
उनकाअनुसार जग्गामा कुनै कानुनी उल्झन आयो भने त्यसलाई व्यवस्थापन, नापजाँच गर्दा भने केही समय लाग्न सक्छ ।
पुराना फाईल नक्साको डिजिटल कपी बनाएर उपमहानगरमा राख्ने साथै एक कपि सम्बन्धित घरधनीलाई दिने योजनाअनुसार काम भइरहेको उनले सुनाए ।
‘हामीसँग थुप्रै पुराना फाईलहरु छन् । तिनीहरूलाई पनि डिजिटलाईज गर्ने काम अब केही समयमा सकिन्छ । त्यसपछि एक कपि फाईल सम्बन्धित घरधनीलाई बोलाएर हस्तान्तरण गर्ने हाम्रो योजना छ,’ उनले भने ।
उपमहानगरको तथ्यांकअनुसार नलाईन प्रणाली सुरु भएको बैशाख महिनादेखि पुस महिनासम्म ४३१ जनाले भवन निर्माण सम्पन्नको प्रमाण पत्र लिइसकेका छन् ।
‘प्लिन्थ लेभल’ सम्मको इजाजत पत्र लिनेको संख्या २३७ छ भने ‘प्लिन्थ लेभल’ भन्दा माथिको इजाजत पत्र लिने घर धनीको संख्या २४३ रहेको छ । यो अवधिमा ४०६ जना घरधनीको घरको अभिलेखीकरण प्रमाणपत्र वितरण गरिएको घर नक्सा शाखाको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।
‘सफ्वेयरलाई थप अपडेट गर्नुपर्छ’
इटहरी ८ मा घर बनाउन सुरु गर्न लागेका रविन लम्सालले अनलाईन सिस्टम सुरु भएपछि नक्सा बनाउन सजिलो भएको बताए ।
उनी अहिले पहिलो चरणको निर्माण इजाजत लिएर घर बनाउन सुरु गर्दैछन् । इजाजत लिन आफू फाईल बोकेर धाउनु नपरेको उनले सुनाए ।
लम्सालको घरको नक्सा उपमहानगरले निःशुल्क बनाइदिएको हो । उपमहानगरको घर नक्सा निर्माण शाखाले एक हजार ‘स्वायर फिट’ भन्दा कमका घरको निःशुल्क नक्सा बनाइदिने गरेको छ । लम्सालले पनि सोही अनुसार निःशुल्क नक्सा बनाएका हुन् ।
निःशुल्क नक्सा बनाएर अनलाईन सिस्टममा अपलोड गरेपनि ‘बिल्डिङ स्ट्रक्चर एनालाईसिस’ गर्ने कर्मचारीको अभावमा भने केही दिन काम ढिलो भएको उनको अनुभव छ ।
‘स्ट्रक्चर एनालाईसिस’ गर्ने एक जना मात्रै कर्मचारी रहेका कारण आफ्नो काममा ढिलाई भएको उनले बताए ।
घर नक्साको इजाजत अनलाईन वितरणमा सफल भएपछि इटहरी उपमहानगरले गत साउनदेखि निःशुल्क नक्सा बनाइदिने सेवा सुरु गरेको छ । नगरबासीलाई निःशुल्क घर बनाइदिने पहिलो पालिका भएको उपमहानगरको दाबी छ ।
१ आर्किटेक इञ्जिनियर, ४ सिभिल इञ्जिनियर, २ सब इञ्जिनियर, ४ असिस्टेन्ट सब इञ्जिनियर र १ अमिनसहितको प्राविधिक टोलीले नगरबासीलाई घरको नक्सा निःशुल्क डिजाइन गरिदिने बताइएको छ ।
१५ सय स्वायर फिटभन्दा माथिको भने नगरबासीले तोकिएको शुल्क तिर्नुपर्छ । अहिले दैनिक रूपमा ३ देखि ४ जना नक्सा बनाउन बुझ्न आउने गरेको घरनक्सा निर्माण शाखाका प्रमुख आर्टिकेट इञ्जिनियर अरुण घिमिरले जानकारी दिए ।
साउनदेखि पुस २६ गते सम्मको तथ्यांकअनुसार २१४ जनाले घरनक्साका लागि निवेदन दर्ता गराएका छन् । जसमा १८० घरधनीले नयाँ घर बनाउन निवेदन दिएका छन् ।
२३ घरधनीले अभिलेखीकरणका लागि निवेदन दिएका छन् भने अन्यले तला थपको लागि निवेदन दिएको निर्माण शाखाले जनाएको छ ।
सेवाग्राहीहरूको रुचिअनुसार घरको नक्सा डिजाइन गरी हालसम्म ९५ जनाको सिस्टममा अपलोड भइसकेको उनले बताए । शाखाले दैनिक कम्तिमा एक घरको नक्सा डिजाइन गर्ने लक्ष्य लिएको घिमिरेको भनाइ छ ।
इटहरी उपमहानगरले सुरु गरेको अनलाईन सिस्टम राम्रो भएपनि अझै सुधार गर्दै जानुपर्ने निजी क्षेत्रबाट घर नक्साको काम गर्दै आएको इञ्जिनियरिङ कन्सल्टेन्ट सोसाइटी इटहरीका अध्यक्ष इञ्जिनियर उमेश तुम्बाहाङले बताए ।
अनलाईनको सफ्टवेयरमा धेरै लामो प्रक्रिया रहेको, त्यसमा केही प्राविधिक समस्याहरू देखिएकालेसफ्टवेयरलाई अपग्रेट गर्नुपर्ने उनको सुझाव छ ।
निःशुल्क घर नक्सा बनाउने काममा पर्याप्त कर्मचारी नहुँदा उपमहानगरको योजनामा चुनौती देखिएको उनले बताए ।
नक्सा डिजाइन गर्ने दक्ष कर्मचारी प्रर्याप्त नभएको र एक जना मात्रै ‘स्ट्रक्चर एनालाईसिस’ गर्ने इञ्जिनियरबाट काम गराउन खोज्दा सेवा प्रभावकारी हुन नसकेको उनको भनाइ छ ।
‘बाहिरका कन्सल्ट्यान्सहरूमा धेरै इञ्जिनियर हुँदा त स्ट्रक्चर एनालाईसिस गर्न लामो समय लाग्छ । उपमहानगरमा काम गर्न एक जना मात्रै कर्मचारी छन्, कम्तीमा २ दिन लाग्ने काम एक व्यक्तिले कसरी गर्न सक्छ ?,’ अध्यक्ष तुम्बाहाङको प्रश्न छ, ‘निःशुल्क घर नक्साको योजना सफल बनाउने हो भने प्रर्याप्त कर्मचारी राख्नुपर्छ । होइन भने योजना असफल हुन्छ ।’
नगरबासीलाई राहत दिने हो भने राजस्व कम गर्नुपर्ने उनले बताए । घर निर्माणमा तिर्नुपर्ने राजस्व निकै बढेकाले समस्या भइरहेको उनले बताए ।
यता, अनलाईन सिस्टम सुरु भएपछि नगरबासीले सहज र सरल रूपमा सेवा लिन पाएको उपमहानगरपालिका नगर प्रमुख हेमकर्ण पौडेलको दाबी छ ।
ठूलो प्राविधिक चुनौतीलाई समाधान गर्दै घर नक्सालाई व्यवस्थित गर्न अनलाईन प्रणाली सफल भएको उनको भनाइ छ । तर निःशुल्क घर नक्सा निर्माण शाखामा प्रर्याप्त कर्मचारी नहुँदा भने प्रभावकारी काम निकाल्न नसकिरहेको उनले बताए ।
‘नेपालभरमै पहिलोपटक इटहरीले नमुना काम सुरु गरेको हो । यो अरु कतै छैन, हामीले सुरु गरेका छौँ,’ नगर प्रमुख पौडेलले भने ‘अर्कोतर्फ इटहरी सहर सबै ढंगबाट सुरक्षित छ, यहाँ घर बनाउनेको चाप धेरै छ । त्यसमा अझ निःशुल्क भनेपछि नगरबासीको चाप बढी हुने नै भयो ।
अब दक्ष कर्मचारी थप गरेर घर नक्सा शाखालाई व्यवस्थित गर्ने नगर प्रमुख पौडेलले बताए । घरनक्सा शाखामा हुने भीड व्यवस्थापन गर्न अनलाईन प्रणाली सफल भएको उनको दाबी छ ।
